Զանգեզուրի պղնձամոլիբդեն­ային կոմբինատ

Հանքավայրը հնագույն պատմություն ունի։ Սակայն երկրաբանական լուրջ հետազոտությունները սկսվել են 1880-ական թվականներին։

Գտնվելով ժամանակի հաղորդակցության ճանապարհներից զգալիորեն հեռու՝ հանքը սկզբնական շրջանում անկանոն է շահագործվել։ Կոմբինատի կազմավորման և անխափան գործունեության պատմությունը սերտորեն կապված է Հայաստանում խորհրդային կարգերի հաստատման հետ, երբ ազգայնացվում են լեռնահանքային ձեռնարկությունները, մետալուրգիական գործարանները, հանքերը։

1924-25 թվականներին սկսվում են հումքային ռեսուրսների, գունավոր և արժեքավոր մետաղների որոնման երկրաբանահետախուզական լայնածավալ աշխատանքներ։

Քաջարանի հանքավայրը ևս լրջագույն ուսումնասիրությունների է ենթարկվում (1930-1933 թթ.), ինչի արդյունքում պղնձի, մի շարք այլ մետաղների հետ հաստատվում են նաև մոլիբդենի հարուստ պաշարներ։

1936 թվականին կազմվում է Քաջարանի հանքավայրի տեխնիկատնտեսական տեղեկագիր, որն արժանանում է ԽՍՀՄ գիտությունների ակադեմիայի և Գունավոր մետալուրգիայի ժողկոմատի հավանությանը։ Քաջարանի պղնձամոլիբդենային կոմբինատ կառուցելու խնդիր է դրվում։

1940 թվականի վերջերին սկսվում է կոմբինատի շինարարությունը, որն ընդհատվում է՝ պայմանավորված Հայրենական Մեծ պատերազմով, և շարունակվում պատերազմի ավարտից հետո միայն։ 1949 թ. կառուցվում է փորձնական հարստացուցիչ ֆաբրիկան, իսկ արդեն 1952-ին կոմբինատը տալիս է իր առաջին արտադրանքը՝ դրանով իսկ սկիզբ դնելով անխափան շահագործման պատմությանը։

Հանքավայրն ի սկզբանե շահագործվում էր ստորգետնյա եղանակով, հետագայում կազմակերպվում է վերգետնյա հանքարդյունահանում, իսկ 1962 թվականից մինչ օրս հանքը շահագործվում է բացառապես բաց եղանակով։

1991 թվականին Խորհրդային Միության փլուզումից հետո առաջացած տնտեսական ճգնաժամի հետևանքով դադարեցվում է կոմբինատի գործունեությունը։ Վերագործարկվում է 1994 թվականին։

2004 թվականի դեկտեմբերին Զանգեզուրի պղնձամոլիբդենային կոմբինատը մասնավորեցվել է։ Բաժնետոմսերի վերահսկիչ փաթեթը ձեռք է բերել գերմանական «Քրոնիմետ մայնինգ» ընկերախումբը։